De piano

Een traditioneel Armeense woonkamer heeft meestal de volgende kenmerken:

• er hangt een tapijt aan de muur
• de enige familiefoto is een portret van een overleden familielid
• er staat een piano

Het laatste interieurelement, de piano, is vaak ook aanwezig als de kamer zo klein is dat hij maar plek heeft voor drie meubelstukken in totaal. Armeniërs hebben namelijk de gewoonte om hun kroost in het zevende levensjaar naar een muziekschool te brengen voor de eerste les van een standaard zevenjarige muziekopleiding. Of het kroost deze actie op prijs stelt, hangt af van twee factoren. De eerste factor is de docent, die in uiteenlopende gedaantes voorkomt: van allesgevende guru tot sadistische tiran. De tweede factor wordt bepaald door de aanwezigheid van talent in de telg, die er snel genoeg achterkomt aan welke kant van de scheidslijn hij zich bevindt: bij de begaafden, of bij de rest.

Deze scheidslijn bepaalt of je huppelend naar het muziekgebouw gaat, of met lood in je schoenen. Of de examencommissie tijdens je jaarlijkse examenvoordracht trots glundert of verveeld geeuwt. Of je het toetsenbord van de piano ziet als een stralende glimlach of een malafide grijns. Het muziekonderwijs ziet het voeden van talent namelijk als zijn edele en enige plicht, hetgeen standaard inhoudt: vijf tot acht uur per week les in techniek, muziektheorie en gehoortraining. Dit is de conventionele manier als je pianospelen als hobby wilt hebben. Heb je talent en discipline, dan zul je stuiven naar nieuwe vergezichten. Zoniet, dan word je omver geduwd en verlaat je de muziekschool waarschijnlijk een hobby armer en een trauma rijker. Gulden middenwegen zijn nu eenmaal moeilijk te vinden in het Armeense berglandschap.

Ook bij ons thuis in Armenië stond er een piano. En ik was er verliefd op, vanaf de dag dat mijn moeder me naar mijn eerste les aan de muziekschool bracht. Ik had namelijk geluk: ik bevond me aan de goede kant van bovengenoemde scheidslijn én ik had een fenomenale lerares. Een oudere vurige dame met knokige vingers, die haar vak met uitzonderlijke toewijding en hartstocht uitoefende. We kregen een hechte band. Als tijdens de vakanties de school dicht was, ging ik naar haar huis voor extra lessen. Ze leerde me niet alleen spelen, maar opende een hele wereld van muzikale verbeelding voor me. Als ik zenuwachtig was voor een voordracht, leerde ze me minder te concentreren op mezelf en meer op de muziek. Ik stelde me dan voor dat ik de voordracht niet in mijn eentje deed, maar samen met de piano.

Ik zat in mijn derde jaar en was net bezig met een prachtige sonatina van Aram Khachaturian. Mijn lerares en ik konden niet wachten tot de uitvoering. Maar toen scheidde een wending in het lot onze wegen en bracht mij en mijn familie naar een wereld bijna vierduizend kilometer verderop, naar Nederland. We kwamen terecht in een AZC in Utrecht. We woonden er net twee weken toen we met de andere 450 bewoners uitgenodigd werden voor een concert op kerstavond. Er was een vrouwenkoor,  begeleid door een pianist. Voor het eerst in twee maanden zag ik weer een piano en ik kon mijn ogen er niet van af houden.

Toen het pauze was, liep mijn vader naar de pianist. Ik strompelde er achteraan, want ik wist wat hij hem ging vragen en mijn hart bonsde in mijn keel. Ik wilde zo graag heel even spelen, maar ik durfde eigenlijk niet. Ik had al zo lang niet geoefend, mijn vingers zouden zeker vastlopen. De pianist was net opgestaan, toen mijn vader hem aansprak. Vriendelijk verstelde de man de pianostoel voor mij en wilde richting de bekers met chocomel lopen. Ik heb het niet gezien, maar mijn moeder zegt dat hij verstijfd bleef staan toen hij de eerste noten van de sonatina hoorde. Pas toen ik klaar was met spelen, merkte ik dat het geroezemoes in de zaal was verstomd en dat iedereen om de piano heen was komen te staan.

Meteen de volgende dag gaf een muziekschool een piano in bruikleen aan het AZC. Ik mocht er zo vaak en zo lang op spelen als ik wilde. In de krant verscheen er een stukje, getiteld “Meisje achter de piano krijgt bezoekers stil.” Toen wist ik alleen van twee woorden uit die zin de betekenis: meisje en piano.

-terug naar homepage-